Ο Άγιος Τίτος και η ιστορική 25η Αυγούστου 1898
Η τελευταία πράξη του κρητικού δράματος μιας σειράς επαναστάσεων είναι η μεγάλη σφαγή του Ηρακλείου στις 25 Αυγούστου 1898.
Μια μέρα ξεχωριστή για το Ηράκλειο είναι η σημερινή, μια μέρα με διπλή σημασία. Εκείνη που παραπέμπει στη μορφή του Αποστόλου Τίτου, του πρώτου Επισκόπου Κρήτης, και αυτή που ανακαλεί στη μνήμη τη μεγάλη σφαγή της 25ης Αυγούστου 1898, που αποτέλεσε τον καταλύτη των εξελίξεων οι οποίες οδήγησαν στην απελευθέρωση της Κρήτης.
Δεκαπέντε χρόνια μετά τη σφαγή των χριστιανών και των 18 Άγγλων από τους Τούρκους, την 1η Δεκεμβρίου 1913, κι αφού προηγήθηκαν πολλοί ακόμα άλλοι αγώνες των Κρητικών, το νησί μας ενώθηκε με την Ελλάδα.
Σήμερα την ημέρα εκείνη θυμίζουν η "λεωφόρος της Πλάνης", που ονομάστηκε έτσι καθώς ξεχώριζε με τα νεοκλασικά της από τα σπίτια του υπόλοιπου Ηρακλείου δίνοντας στον επισκέπτη μια εικόνα που δεν είχε συνέχεια στην πόλη και η οποία τιμάται με το όνομα 25ης Αυγούστου, στη μνήμη των χριστιανών μαρτύρων, καθώς και η πλατεία 18 Άγγλων, στην έξοδό της προς το λιμάνι.
Όσο για τη μνήμη του Αποστόλου Τίτου, ο ιστορικός ναός στο κέντρο της πόλης αποτελεί από μόνος του ένα ορόσημο για το Ηράκλειο και το μακραίωνο πολιτισμό του.
Ο ναός του Αγίου Τίτου είναι ορθόδοξη εκκλησία στο Ηράκλειο.
Ο σημερινός ναός κατασκευάστηκε το 1869 ως Γενί Τζαμί και το 1925 αποδόθηκε στη χριστιανική λατρεία. Ο ναός ανακηρύχθηκε το 2013 καθεδρικός ναός της αρχιεπισκοπής Κρήτης. Το κτίριο είναι εκλεκτικού ρυθμού τετρακιόνιος ναός με τρούλο. Στην εξωτερική πλευρά του ναού κυριαρχούν τα κατακόρυφα στοιχεία, ενώ στην κορυφή του υπάρχει λιθόγλυπτη επίστεψη.
Μετά την ανακατάληψη της Κρήτης από τους Βυζαντινούς το 961, η έδρα της επισκοπής μεταφέρθηκε από τη Γόρτυνα
στον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο), ο οποίος έγινε η πρωτεύουσα του
νησιού. Τότε κατασκευάστηκε στον Χάνδακα ο νέος μητροπολιτικός ναός,
αφιερωμένος στον απόστολο Τίτο,
τον πρώτο επίσκοπο Κρήτης. Ο ναός ήταν μονόχωρος δρομικός. Στο ναό
μεταφέρθηκαν διάφορα κειμήλια, ανάμεσα στα οποία η Τιμία Κάρα του Τίτου
και η εικόνα της Παναγιάς της Μεσοπαντίτισσας. Το 1210, η Κρήτη πέρασε
στην κατοχή των Ενετών και στον ναό εγκαταστάθηκε ο λατίνος
αρχιεπίσκοπος. Ο ναός υπέστη ορισμένες τροποποιήσεις, όπως τη διάνοιξη
κυκλικού φεγγίτη και την κατασκευή κωδωνοστασίου. Αυτός ο πρώτος ναός
καταστράφηκε πριν τα μέσα του 15ου αιώνα.
Ο ναός ξαναχτίστηκε σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής και εγκαινιάστηκε από τον αρχιεπίσκοπο Κρήτης Φαντίνο Ντάντολο στις 3 Ιανουαρίου 1446. Αν και υπέστη ελαφρές ζημιές από τον σεισμό του 1508, καταστράφηκε από πυρκαγιά στις 3 Απριλίου 1544, από την οποία όμως διασώθηκαν τα κειμήλια και λείψανα του ναού. Ο ναός επανακατασκευάστηκε στον ίδιο ρυθμό το 1557. Μετά την κατάκτηση του Χάνδακα από τους Τούρκους το 1669, τα κειμήλιά του φυγαδεύτηκαν στην Βενετία και ο ναός μετατράπει σε μουσουλμανικό τέμενος, αφιερωμένο στον Ζαδέ Φαζίλ Αχμέτ Κιοπρουλή, πορθητή του Χάνδακα. Το τέμενος ήταν γνωστό ως Βεζίρ Τζαμί. Το κτίριο καταστράφηκε από τον σεισμό του 1856.
Το σημερινό κτίριο άρχισε να κατασκευάζεται το 1869 σε σχέδιο Αθανασίου Μούση, ο οποίος έχει σχεδιάσει μεταξύ άλλων τον μητροπολιτικό ναό του αγίου Μηνά. Το νέο τέμενος έγινε γνωστό ως Γενί Τζαμί, αν και διατηρούσε το παλιό του όνομα. Μετά την ένταξη της Κρήτης στην Ελλάδα και την ανταλλαγή των πληθυσμών, το κτίριο επισκευάστηκε από την Εκκλησία της Κρήτης και αποδόθηκε στην ορθόδοξη χριστιανική λατρεία στις 3 Μαΐου 1925. Ο μιναρές του τεμένους κατεδαφίστηκε. Στις 15 Μαΐου 1966 επεστράφη στο ναό η κάρα του Αγίου Τίτου από τη Βενετία.
Από το 1974 μέχρι το 1988 πραγματοποιήθηκαν εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του ναού,
Το 2013, ο ναός του αγίου Τίτου ανακηρύχθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Κρήτης Ειρηναίο καθεδρικός ναός της αρχιεπισκοπής Κρήτης.
Πηγή: Wikipedia, Nea Kriti
