Από το οπλοστάσιο της Φύσης : Μαλοτίρα

Sideritis spp. (τσάι του βουνού), Οικογένεια Labiatae ( Χειλανθή).

Sideritis syriaca L. subsp. syriaca, Μαλοτίρα, Sideritis scardica Griseb., Τσάι Ολύμπου, Sideritis raeseri Boiss. & Heldr. subsp. raeseri, Τσάι Παρνασσού ή Τσάι Βελουχιού

Η ονομασία μαλοτίρα προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις male (αρρώστια) και tirare (σύρω). Στην ενετοκρατούμενη Κρήτη το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού.

Γενικά στην αρχαιότητα το όνομα «σιδηρίτις» αναφερόταν σε διάφορα φυτά, που θεωρείτο ότι είχαν την ικανότητα να επουλώνουν τις σοβαρές πληγές από σιδερένια αντικείμενα, όπως τα βέλη ή τα ξίφη κ.λπ. Κατ’ άλλους, ο πρώτος σιδηρίτις του Διοσκουρίδη πήρε το όνομά του από τα δόντια του κάλυκα του άνθους, που μοιάζουν με αιχμή λόγχης. Ό Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε ως θεραπευτικό των πληγών.

Είδη του γένους Sideritis χρησιμοποιούνται από αρχαιοτάτων χρόνων στη λαϊκή θεραπευτική από διάφορους λαούς της Μεσογείου, λόγω των αντιφλεγμονωδών, αντιρρευματικών και αντιμικροβιακών δράσεων που παρουσιάζουν.

Η μαλοτίρα είναι φυτό πολυετές που το ύψος του κυμαίνεται από 10 έως 50 εκατοστά. Έχει κλάδους λεπτούς και στρογγυλούς που σκεπάζονται σε όλο το μήκος τους με άφθονο χνούδι. Τα φύλλα του είναι αντίστοιχα και το μήκος τους είναι από 1-6 εκατοστά, χοντρά, λίγο σαρκώδη, μακρουλά, ελλειψοειδή και σκεπάζονται και αυτά από χνούδι. Τα άνθη του σχηματίζουν κορύμβους και το χρώμα τους είναι κιτρινόλευκο. Είναι βότανο εύγευστο και αρωματικό και πολύ δημοφιλές. Δυστυχώς όμως, η υπερβόσκηση και η υπερβολική ζήτηση τόσο στην Κρήτη, όσο και την υπόλοιπη Ελλάδα, θέτει σε κίνδυνο τη διατήρηση αυτών των ειδών. Η μόνη λύση φαίνεται να είναι η καλλιέργεια του σιδερίτη σε όλη την Ελλάδα, πράγμα που γίνεται σήμερα, μόνο για το τσάι Παρνασσού (από τα τέλη της δεκαετίας του 60) και την μαλοτίρα σε μικρότερη έκταση. Αλλά σίγουρα χρειάζεται να γίνει ακόμη μεγαλύτερη καλλιέργεια.

Συνήθως χρησιμοποιείται ως αφέψημα ευστόμαχο, αντιελκωτικό, αντιρρευματικό, αντιφλεγμονώδες μέσο, θερμαντικό, τονωτικό, διουρητικό, αποτοξινωτικό, αντισπασμωδικό, αντιδιαρροϊκό και κατά των κρυολογημάτων.

Πιστεύεται ότι είναι ευεργετικό για τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς και ότι έχει αντιυπερτασική δράση.

Το αφέψημα από τα υπέργεια τμήματα χρησιμοποιείται για τα κρυολογήματα και για τις παθήσεις του αναπνευστικού και του ουροποιητικού, αφού είναι καλό διουρητικό.

Το αφέψημα με φλοιό κανέλλας και μέλι είναι μαλακτικό και αντισηπτικό για τον βήχα.

Δράσεις:

Διάφορα είδη του γένους Sideritis, βρέθηκε ότι εμφανίζουν δράση έναντι του ιού του AIDS, η οποία οφείλεται στα διτερπένια τύπου λινεαρόλης.

Τα φυτά του γένους Sideritis εμφανίζουν αντιμικροβιακή δράση, καθώς και ήπια αντιμυκητιακή.

Τα αιθέρια έλαια των φυτών του γένους έχουν μυκητοκτόνο και βακτηριοκτόνο δράση.

Τα αφεψήματα και υδατικά εκχυλίσματα φυτών του γένους Sideritis, εμφανίζουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Αντιοξειδωτικές ιδιότητες εμφανίζουν επίσης και αιθέρια έλαια από τα φύλλα και τα άνθη φυτών του γένους αυτού.