Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Φαιστού, σε υψόμετρο 110 μέτρα.
Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την προέλευση του ονόματος. Μερικοί ισχυρίζονται ότι σχετίζεται με το Shiva, τον ινδικό θεό ή τη Siwa , την περίφημη όαση της Αιγύπτου, όπου χτίστηκε ο ναός του Άμμωνα Δία που επισκέφτηκε και ο Μέγας Αλέξανδρος.Η λατινική λέξη "Silva", σημαίνει δάσος και γνωρίζουμε ότι η οροσειρά των Αστερουσίων παλαιότερα ήταν καλυμμένη από πυκνά δάση. Μα πιο πιθανό το όνομά του ο Σίβας το οφείλει στην ύπαρξη υπόγειων νερών, αν και βρίσκεται σε λόφο και συγκεκριμένα στην αραβική λέξη siva, που σημαίνει πηγή.
Κοντά στο χωριό οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν κυκλικούς τάφους της προ ανακτορικής περιόδου (2600-2000 π.Χ.). Επίσης, το 1958 ανακαλύφθηκε μια πλήρης συλλογή ελληνιστικών νομισμάτων. Ωστόσο τα περισσότερα από αυτά κλάπηκαν και απέμειναν μόνο 36, τα οποία βρίσκονται τώρα στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου. (βλ. «Κρητικά Χρονικά», 113’, σ.480).Το υπουργείο πολιτισμού έχει χαρακτηρίσει το χωριό ως παραδοσιακό προστατευόμενο οικισμό από το 1979.
Πρώτη γραπτή μαρτυρία για τον οικισμό υπάρχει στην ονομαζόμενη «Διαθήκη του Αγίου Ιωάννου του Ξένου» που τοποθετείται χρονολογικά στα 1030. «Γονέων γαρ γέγονα πλουσίωναπό χωρίου του λεγομένου Σίβα…». Ο Άγιος γεννήθηκε στο Σίβα περί το 970. Καταγώταν από τη γενιά των Τζοβαέρηδων, που στα τούρκικα σημαίνει διαμάντι (Μέχρι τις αρχές του περασμένου αιώνα υπήρχε η οικογένεια Τζοβαεράκη στο Σίβα).
Σε συμβόλαιο του 1271, για οφειλή σίτου, γίνεται αναφορά στο Σίβα: Stephanus Sclavus habitator in casali nomine Sciva dare tenetur Nicolao…mensuras boni frumenti cretensis 74…Ο Stephanus Sclavus κάτοικος στο χωριό με το όνομα Sciva, οφείλει να δώσει στο Νικόλαο, στο σπίτι του στο Χάντακα, 74 μουζούρια καλό κρητικό σιτάρι, προς 10 κρητικά υπέρπυρα και 50 μίστατα κρασί, γνήσιο καλό κρητικό, από τα αμπέλια τού χωριού τουSciva, προς 5 υπέρπυρα...( (Ant. Lombardo, Documenti della colonia veneziana di Creta, p. 114). Αναφέρεται και σε έγγραφο τού 1381,τού Δουκικού Αρχείου τού Χάντακα Siva.
Επίσης αναφέρεται από τον Fr. Barozzi ως Siva το 1577 και από τον Καστροφύλακα το 1583 με 156 κατοίκους, όπως και από το Βασιλικάτα το 1630.
Στην τούρκικη απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Sivaμε 35 χαράτσια (21 πλούσιοι, 8 μεσαίας τάξεως και 6 πτωχοί).
Στην Αιγυπτιακή απογραφή (1834, Pashley), το χωριό έχει 22 χριστιανικές οικογένειες. Πάντως ο Pashley αναφέρει ότι βρήκε το Sivaερειπωμένο. (TravelsinCrete, vol.I, 234), από την επανάσταση του 1821.
Στην έκθεση ωμοτήτων (επανάσταση 1866), που δημοσίευσε στα Κρητικά Χρονικά η Κατίνα Τσατσαρωνάκη αναφέρει για τον οικισμό Σίβα «Τας εκκλησίας Άγιος Ιωάννης και Άγιος Σπυρίδων βεβηλώσαντες έκαυσαν πυροβολούντες κατά των εικόνων»
Στην απογραφή του 1875 που διενήργησε ο υποπρόξενος της Ρωσίας Ι. Μητσοτάκης, ο Σίβας κατοικείται από 250 χριστιανούς κατοίκους (50 οικογένειες) (Αλ. Ανδρικάκης, Στατιστική 1875 έτους, ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008)
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η απογραφή του 1881. Ο Σίβας ανήκει στο Δήμο Τυμπακίου, και έχει πληθυσμό 357 κατοίκους (187 άρρενες και 170 θήλεις). Καταγράφονται 89 χριστιανικές οικογένειες.
Άλλες απογραφές:
- 1990 – 511 κατ.
- 1920 – 583 κατ.
- 1928 – 631 κάτ.
- 1940 – 628 κάτ.
- 1951 – 635 κατ.
- 1961 – 640 κάτ.
- 1971 – 504 κάτ.
- 1981 – 485 κάτ.
- 1991 – 439 κατ.
- 2001 – 401 κάτ.
- 2011 – 426 κάτ.
Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία (καλλιέργεια ελιάς) και τον τουρισμό. Στο Σίβα υπάρχουν ταβέρνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια και καταστήματα τουριστικών ειδών.
Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου (με ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο και εικόνες του Ρεθυμνιώτη Αγιογράφου Ιωάννου Σταθάκη) και τα εξωκλήσια του Αγίου Ιωάννου του Ξένου, Αγίου Νικολάου, της Αγίας Μαρίνας, του Αγίου Σπυρίδωνος, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Ευμενίου, της Παναγίας, του Προφήτη Ηλία και του Αγίου Γεωργίου.
Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Σίβα (1864). Επίσης στην είσοδο του χωριού υπάρχει η παλιά βρύση με θαυμαστή αρχιτεκτονική, όπως και όλο το χωριό!
Ο Σίβας είναι γενέτειρα του γνωστού πεζογράφου και κοινωνικού αγωνιστή Θέμου Κορνάρου. Ο δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού, φέρει το όνομα του συγγραφέα.
Από το Σίβα καταγόταν και ο οπλαρχηγός Ιωάννης Σκουντής ή Στεφανάκης, ο οποίος πολέμησε υπό την αρχηγία του Μιχαήλ Κουρμούλη κατά την Επανάσταση του 1821, στην Πελοπόννησο υπό τον Κολοκοτρώνη και έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1866.
Πηγές: Στέργιος Σπανάκης, Πόλεις και Χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, εκδ. Γ. Δετοράκης, Ηράκλειο 1993.
Αρχείο Ζαχαρία Καψαλάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου