Δευτέρα 15 Αυγούστου 2016

H Παναγιά Χαρακιανή και το έθιμο των Δεκαπενταριστών


Ο Δεκαπενταύγουστος, μια από τις σημαντικότερες γιορτές του Ελληνισμού, γιορτάζεται κάθε χρόνο με ιδιαίτερη λαμπρότητα, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Παράλληλα, ο κάθε τόπος έχει το δικό της ιερό λατρευτικό χώρο που γιορτάζει την Παναγία.
Η Κρήτη, το νησί με τα πολλά ιστορικά «στολίδια» ανά νομό, γιορτάζει τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου με μοναδική θρησκευτική κατάνυξη αλλά και αρκετά, σχεδόν ξεχασμένα, έθιμα. Ένας από τους τόπους που βρίσκονται στο επίκεντρο στις 15 Αυγούστου, που αντέχει στο χρόνο και αποτελεί ιερό, λατρευτικό τόπο για όλη την Κρήτη, είναι το Προσκύνημα της Παναγίας του Χάρακα, στο Μπαλί.
Το κάποτε ερημικό και δυσπρόσιτο προσκύνημα της Παναγίας στον Χάρακα, στο Μπαλί του Δήμου Μυλοποτάμου, αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ζωντανά προσκυνήματα της Κρήτης. Κάθε χρόνο το Δεκαπενταύγουστο, κατακλύζεται από κόσμο που επιθυμεί να βρεθεί στο κατανυκτικό περιβάλλον με τη μοναδική ατμόσφαιρα, να συμμετέχει με ευλάβεια στις ιερές ακολουθίες και να προσκυνήσει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Χαρακιανής, ελπίζοντας στο θαύμα και στη λύτρωση. Δεν είναι λίγοι όμως και οι πιστοί που αναβιώνουν κάθε χρόνο το έθιμο των Δεκαπενταριστών, ένα έθιμο αιώνων, που τείνει με τα χρόνια να εξαφανιστεί. Το ιερό προσκύνημα της Παναγίας του Χάρακα είναι ίσως το μοναδικό που διατηρεί ακόμη επισκέψεις δεκαπενταριστών.
ΙΕΡΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΧΑΡΑΚΙΑΝΗΣ
Το προσκύνημα της Παναγίας Χαρακιανής, ανήκει σήμερα στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Aτάλης – Μπαλή, ως μετόχι. Το προσκύνημα της Παναγίας του Χάρακα, βρίσκεται στην τοποθεσία Μπαλί, 38 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο, και φημίζεται για το ιδιαίτερο ασκητικό και μοναστικό παρελθόν, καθώς και για το έθιμο των Δεκαπενταριστών.
Ο περιβάλλων χώρος της Παναγίας της Χαρακιανής θεωρείται από πολλούς χώρος ιερός, σημείο αναφοράς για τους προσκυνητές και έχει για τους Κρητικούς ιδιαίτερη λατρευτική σημασία.
Πιθανολογείται πως ενδεχομένως να υπήρχε στο σημείο ανεξάρτητη μικρή μονή ή μοναστηριακό μετόχι της μονής Τιμίου Προδρόμου Ατάλης-Μπαλή. Από τα στοιχεία που υπάρχουν σήμερα πιο πιθανό θεωρείται να λειτουργούσε εκεί μικρή μονή καθώς η Παναγία Χαρακιανή φαίνεται πως διατηρούσε δική της περιουσία. Στη δυτική όψη του ναού σώζεται το οικόσημο των Καλλέργων.
Αξιοσημείωτο είναι πως το ίδιο οικόσημο βρίσκεται και στους ναούς της Αγίας Μαρίνας, κοντά στη Χαλέπα και των Αγίων Πατέρων, κοντά στις Σίσσες, πράγμα που ενδεχομένως φανερώνει πως και οι τρεις ανήκαν στο μεγάλο φέουδο της οικογένειας.
Tόσο η Μονή Tιμίου Προδρόμου όσο και η μικρή Μονή της Παναγίας Xαρακιανής ήταν έρημες και ερειπωμένες. Ωστόσο, όταν στις 24 Ιουνίου 1983 εγκαταστάθηκε εκεί ως ηγούμενος της Μονής Τιμίου Προδρόμου ο αρχιμ. π. Άνθιμος Συριανός, έγινε πραγματικότητα το έργο της αναστήλωσης τόσο της Μονής Τιμίου Προδρόμου όσο και της Παναγίας της Χαρακιανής.
Η Παναγία η Χαρακιανή αναδείχθηκε ως ιερό προσκύνημα του Μυλοποτάμου και μέχρι σήμερα θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Κρήτης. Ο ίδιος έγραψε μάλιστα, για τον σκοπό αυτόν, και σπουδαίο πόνημα, με το οποίο οι προσκυνητές μπορούν να παρακολουθούν τις ακολουθίες στην Yπεραγία Θεοτόκο με την πρέπουσα προσοχή, αλλά και να μετέχουν πιο ενεργά στην ιερή μέθεξη κατά την τέλεσή τους. Kι ακόμη να ψάλλουν με τον χορό των ιεροψαλτών…
«Xαίροις, Παναγία Xαρακιανή, καύχημα της Kρήτης
Pεθυμνίων καταφυγή
του Mυλοποτάμου ωράισμα και κλέος
και της Mονής Aτάλης θείον θησαύρισμα».
ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΩΝ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΡΙΣΤΩΝ
Την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγιά τη Χαρακιανή τηρείται, με ιδιαίτερη ευλάβεια, το έθιμο των Δεκαπενταριστών. Κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου προσκυνητές, γνωστοί ως Δεκαπενταριστές, εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, μόνοι ή μαζί με την οικογένειά τους, για να δεκαπενταρίσουν σε κάποιο μοναστήρι της Παναγίας ή σε κάποιο ιερό προσκύνημα.
Παλαιότερα, το έθιμο των Δεκαπενταριστών ήταν το πιο χαρακτηριστικό του Δεκαπεντάυγουστου, που θα μπορούσε να συναντήσει κανείς στην Κρήτη αλλά και σε άλλες περιοχές. Σήμερα, παρόλο που το έθιμο τείνει να εξαφανιστεί το προσκύνημα της Παναγίας της Χαρακιανής είναι ένας από τους ελάχιστους χώρους που εξακολουθεί να κατακλύζεται τον Δεκαπενταύγουστο από Δεκαπενταριστές.
Σύμφωνα με το έθιμο δεκάδες πιστοί τάζονται στην Παναγία τη Χαρακιανή και κάτω από τις χαρουπιές που υπάρχουν στο χώρο, φτιάχνουν αυτοσχέδιες καλύβες στον χώρο, στις οποίες παραμένουν όλες τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου, κάνοντας ασκητική ζωή και νηστεία προς τιμήν της Παναγίας. Κατά το έθιμο, όπως αυτό περνά από γενιά σε γενιά ανά τους αιώνες, οι πιστοί και σήμερα παρά τον σύγχρονο τρόπο ζωής, τη βιοπάλη και τις έγνοιες τους, συρρέουν μόνοι ή με τις οικογένειές τους, αφιερώνουν δεκαπέντε μέρες στην ύπαιθρο όπου τους παρέχεται από το Μοναστήρι νερό και ρεύμα για τη νύχτα, κάνουν νηστεία και μετέχουν στις λειτουργίες που τελούνται στην Παναγία του Χάρακα.
Μάλιστα, σύμφωνα με τον Ηγούμενο της Μονής, Πατέρα Παρθένιο, άνθρωποι με προβλήματα υγείας και ζευγάρια με υπογονιμότητα τάζονται κάθε χρόνο και προσκυνούν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Χαρακιανής ενώ δεν είναι λίγες οι φορές όπως εξηγεί ο Πατήρ Παρθένιος που συμβαίνει το θαύμα…Επιπλέον, οι δεκαπενταριστές έχουν ευκαιρία να έρθουν ξανά σε επαφή με την απλότητα της ζωής, την αυθεντικότητα των συναισθημάτων και τη γαλήνη της ψυχής.
Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΧΑΡΑΚΙΑΝΗΣ
Η ιερή εικόνα βρέθηκε τυχαία σε ένα μεγάλο βράχο, στον χάρακα, και μεταφέρθηκε στην περιοχή. Η θαυματουργή εικόνα βρίσκεται σήμερα στο μοναστήρι Τιμίου Προδρόμου Ατάλης – Μπαλή, απ’ όπου κάθε χρόνο στις 13 Αυγούστου, το απόγευμα, παρουσία του Μητροπολίτη, ιερέων και πλήθος πιστών , πραγματοποιείται η τιμητική μεταφορά της στο Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας του Χάρακα. Η απόσταση είναι τέσσερα χιλιόμετρα και διανύεται με τα πόδια, ενώ την άφιξη της εικόνας συνοδεύουν ιερές ακολουθίες.
Παράλληλα, τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου πιστοί αλλά και οι Δεκαπενταριστές που παραμένουν στο ιερό προσκύνημα, μετέχουν κάθε πρωί στον Όρθρο και τη θεία λειτουργία και κάθε απόγευμα στον Εσπερινό και την Παράκληση ενώ τις πρωινές και απογευματινές ώρες έχουν τη δυνατότητα να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που βρίσκεται στον ιερό ναό. Στις 14 Αυγούστου, πραγματοποιείται στην Παναγία του Χάρακα, Αρχιερατικός Εσπερινός, χοροστατούντος του Μητροπολίτη και πραγματοποιείται το εγκώμιο του θεομητορικού Επιταφίου ενώ στη συνέχεια οι πιστοί μετέχουν στην ολονύκτια ακολουθία.
ΟΔΟΙΠΟΡΟΥΝ ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΒΡΕΘΟΥΝ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Πλήθος κόσμου, δεκαπενταριστές και δεκάδες πιστοί απ όλη την Κρήτη συρρέουν τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου προκειμένου να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Χαρακιανής και να συμμετέχουν στις ακολουθίες. Άνθρωποι που είτε θέλουν να μετέχουν στο έθιμο των Δεκαπενταριστών είτε απλά να βρεθούν στον ιερό χώρο οδοιπορούν χιλιόμετρα από τα γύρω χωριά ενώ πλήθος επισκεπτών συρρέουν από το Ρέθυμνο και από το Ηράκλειο.
Πρόκειται για σημείο αναφοράς για δεκάδες πιστούς, για σημείο προσευχής και κατάνυξης, ξυπνώντας τις μνήμες για τον ιερό τόπο που θέλουν έντονα αποτυπωμένο αλλά και διαχρονικό το ασκητικό και μοναστικό παρελθόν του.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΛΑΨΙΝΟΥ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου