Η "επαφή του κορυφαίου μελετητή του Καζαντζάκη, Peter Bien, με τις καζαντζακικές ιδέες, μέσα από κείμενα και αναφορές του- Βραβεύτηκε από το δήμο Ηρακλείου με το βραβείο "Καζαντζάκη"
Η "επιστροφή" του θεσμού του βραβείου Καζαντζάκη από το δήμο Ηρακλείου συνοδεύτηκε το βράδυ της Τετάρτης με την απονομή του στον Αμερικανό ομότιμο καθηγητή της Αγγλικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Dartmouth των Η.Π.Α, Peter Bien, τον κορυφαίο διεθνώς, σήμερα, μελετητή, του έργου του Νίκου Καζαντζάκη.Η τελετή έγινε παρόντος του 86χρονου πλέον καθηγητή, που ήλθε από την Αμερική ειδικά για την εκδήλωση.
Ο Peter Bien είναι ένας από τους πιο καταξιωμένους φιλελληνιστές σε ολόκληρο τον κόσμο, αφού εδώ και περίπου 60 χρόνια ασχολείται με την Ελλάδα, τη λογοτεχνική της παραγωγή και τον πολιτισμό της γενικότερα. Πρόσφατα έλαβε από την Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών της Αμερικής (Modern Greek Studies Association) το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2015 για την εκ νέου πρωτότυπη μετάφρασή του, Zorba the Greek: The Saint’s Life of Alexis Zorbas του Νίκου Καζαντζάκη (Simon & Schuster, 2014).
Σημειωτέον πως έχει μεταφράσει παλιότερα και άλλα έργα του Κρητικού συγγραφέα: Ο τελευταίος πειρασμός (1960), Ο φτωχούλης του Θεού (1962), Αναφορά στον Γκρέκο (1965).
Συνάμα ασχολήθηκε ερευνητικά με αρκετούς Νεοέλληνες πεζογράφους και ποιητές, όπως τον Καβάφη, τον Μυριβήλη, τον Ρίτσο κ.ά., αλλά το όνομά του έχει συνδεθεί κυρίως με το έργο του Καζαντζάκη, εξ ου και του αποδίδεται συχνά ο τίτλος του επιφανούς «καζαντζακιστή».
Η επαφή και η σχέση του με το έργο του Καζαντζάκη
Για το πώς προέκυψε η ενασχόλησή του με το έργο του Νίκου Καζαντζάκη, έλεγε στις 20 Οκτωβρίου 2015 στο "Διάστιχο" και στον διδάκτορα της Ελληνικής Φιλολογίας, Νίκο Μαθιουδάκη, επιμελητή της έκδοσης αδημοσίευτων κειμένων αλλά και επανεκδόσεων έργων του Καζαντζάκη:
"Εκτιμούσα και εκτιμώ τον Καζαντζάκη κυρίως για την αντοχή του – δηλαδή, τη δύναμη να πηγαίνει πάντα μπρος: να συνεχίζει να γράφει, να μη λιγοστέψει ποτέ την πίστη του σ’ ένα δημιουργικό μέλλον, παρ’ όλη την παραμέληση, την παρεξήγηση, τη φτώχεια, την ασθένεια, τα φοβερά πολιτικά γεγονότα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ίσως εκφράζεται κάλλιστα αυτό το σύνολο με τη φράση: «ο Καζαντζάκης είχε μια εσχατολογική προσωπικότητα». Σκεφτόμουνα κάπως έτσι το 2007 όταν έγραφα το κείμενό μου: «Γιατί να διαβάζουμε Καζαντζάκη τον 21ο αιώνα;» (Θέματα Λογοτεχνίας, τεύχος 35). Συμπέρανα τότε: αφού όλοι περνάμε τώρα δα το φαινόμενο που ο Καζαντζάκης ονομάζει «μεταβατική εποχή», θα μας βοηθούσε ν’ ακούσουμε πώς μιλούν για τη δική μας μεταβατική κατάσταση οι πλαστές του προσωπικότητες μέσα από τη δική τους μεταβατική κατάσταση. Πρέπει, λόγου χάρη, να μάθουμε από τον Αλέξη Ζορμπά πόσο ωφελεί ο χορός ως αντίδραση στην ολική αποτυχία των ελπίδων μας, από τον παπα-Φώτη για την αντοχή στην ήττα, από τον Ιησού για το πώς η πνευματική ζωή πρέπει να εξελιχθεί, από τον Οδυσσέα για την ωφέλεια μιας μετάβασης από τη ζωή μέσω των αισθημάτων στην ηθική ζωή και οριστικά στη θρησκευτική ζωή ολοένα και περισσότερο συνδεόμενη με τη μηδαμινότητα, από τον Άγιο Φραγκίσκο για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να αντέξουμε την καταβαράθρωση των οραμάτων μας εξαιτίας της τετριμμένης καθημερινότητας, από κάθε χαρακτήρα των μυθιστορημάτων και θεατρικών του για τη συνεχή παρουσία της δαρβινικής εξέλιξης και, τέλος, από τον αφηγητή της Ασκητικής για την ανάγκη κάθε τόσο μιας σιωπής που θα δρα σαν βόμβα για να ανατινάξει την πολυπλοκότητα που έχει προηγηθεί. Τελικά, για να διασώσουμε τα λογικά μας, την πνευματική μας υγεία, ας καλλιεργήσουμε και ας διατηρήσουμε «μια εσχατολογική προσωπικότητα» μέσα σ’ αυτή την τρελή μεταβατική εποχή που περνάμε και εμείς. Να πώς προέκυψε η ενασχόλησή μου με το έργο του Νίκου Καζαντζάκη".
Ενώ το 1988, με αφορμή τις σκοταδιστικές εκδηλώσεις ενάντια στην ταινία του Σκορτσέζε για τον "Τελευταίο Πειρασμό", έγραφε, σε ένα κείμενο που αναδημοσιεύει το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης:
"Δεν θέλω να πω ότι ο Kαζαντζάκης ήταν ένας ορθόδοξος Xριστιανός. Tην πίστη του την έχασε ενώ ήταν ακόμη έφηβος επειδή δεν μπορούσε να συμβιβάσει τα διδάγματα του Δαρβίνου με την υπόσχεση για μετά θάνατον ζωή που δίνει ο Xριστιανισμός. Aλλά ποτέ δεν έχασε το θαυμασμό που έτρεφε για το Xριστό ή την πεποίθηση ότι η ιδεαλιστική θητεία που οδηγεί στο μαρτύριο, το θάνατο και την Ανάσταση παραμένει για μας σήμερα, καθώς και για τους πρώτους Xριστιανούς, η πεμπτουσία μιας πνευματικής σταδιοδρομίας.
Bεβαίως ερμηνεύει και αποδίδει με ελευθερία. Aλλά ο σκοπός του, όπως ανακάλυψαν πολλοί αναγνώστες, είναι να κάνει το Xριστό προσιτό στον εικοστό αιώνα.
Γι' αυτούς τους λόγους η οργή των φανατικών με απογοητεύει και με γεμίζει αμηχανία. H αντίθεσή τους στην ταινία, που αντίκειται τόσο παράδοξα στους δεδηλωμένους τους σκοπούς, είναι προϊόν φαρισαϊκής προσήλωσης στο γράμμα ακριβώς αυτό στο οποίο ήταν αντίθετος ο ίδιος ο Iησούς. H οποιαδήποτε ερμηνεία τους τρομάζει. Kι' όμως ο κύριος σκοπός του έργου του Iησού ήταν να ενθαρρύνει τους απογόνους του Aβραάμ να αναζητούν το πνεύμα παρά το γράμμα της παραδεδομένης διδασκαλίας έτσι να της δίνουν νόημα για τη δική τους ζωή.
Eάν ζούσε ο Kαζαντζάκης και έβλεπε το είδος της αντίθεσης που προβάλλουν οι φανατικοί, κατά πάσα πιθανότητα θα απαντούσε στον Mπιλ Mπράιτ με τα λόγια του Iησού στην επί του Όρους ομιλία (Kατά Mατθαίον Z΄ 3) "τί δε βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε εν τω σω οφθαλμώ δοκόν ου κατανοείς";"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου